Jean Piaget là nhà tâm lý học phát triển nổi bật, được xem là người đặt nền móng cho ngành tâm lý học phát triển hiện đại. Dù nghiên cứu trẻ em, mối quan tâm chính của ông là sự phát triển tri thức của loài người – điều mà ông tiếp cận thông qua việc quan sát sự phát triển nhận thức ở trẻ nhỏ. Ông gọi chương trình nghiên cứu của mình là “di truyền học tri thức” (genetic epistemology), với niềm tin rằng sự phát triển cá nhân phản ánh sự tiến hóa của cả loài người.
Piaget xem trẻ em như những “nhà khoa học tí hon” đang xây dựng hiểu biết về thế giới thông qua các schema – cấu trúc tinh thần giúp tổ chức và xử lý thông tin. Hai cơ chế chính giúp trẻ phát triển schema là:
- Đồng hóa (assimilation): Gắn thông tin mới vào khuôn mẫu sẵn có.
- Điều chỉnh (accommodation): Thay đổi hoặc tạo mới khuôn mẫu để phù hợp với thông tin mới.
Ông cho rằng trẻ em có cách tư duy rất khác người lớn, không phải là bản sao thu nhỏ mà là những người có lý thuyết riêng về thế giới. Piaget phát triển lý thuyết giai đoạn phát triển nhận thức, trong đó mỗi giai đoạn phản ánh một kiểu tư duy đặc trưng. Khác với Freud – người tập trung vào phát triển tâm lý tình dục – Piaget nhấn mạnh đến sự phát triển trí tuệ và lý luận, với nền tảng khoa học vững chắc hơn.
