Điều kiện hóa công cụ là: Là quá trình học thông qua hành động và hậu quả (thưởng hoặc phạt). Khác với điều kiện hóa cổ điển (thụ động), điều kiện hóa công cụ là chủ động: bạn hành động, thế giới phản hồi, và bạn học từ đó.
Nền tảng lý thuyết
- Edward Thorndike:
- Đề xuất Luật hiệu ứng (Law of Effect): hành vi được thưởng sẽ có xu hướng lặp lại, hành vi không được thưởng sẽ giảm dần.
- Thí nghiệm “mèo trong hộp” cho thấy động vật học qua thử và sai, không phải do hiểu biết đột ngột.
- B.F. Skinner:
- Mở rộng lý thuyết của Thorndike.
- Phát triển khái niệm shaping (định hình hành vi): thưởng cho các hành vi gần đúng với hành vi mong muốn, từng bước một.
Các loại hậu quả
Lịch trình tăng cường (Reinforcement Schedules)
• Hiệu ứng tăng cường từng phần: hành vi được thưởng không thường xuyên sẽ bền vững hơn khi ngừng thưởng.
Tăng cường thứ cấp
• Những thứ ban đầu không có giá trị thưởng (như chip poker, lời khen) có thể trở thành phần thưởng nếu được liên kết với phần thưởng thật (qua điều kiện hóa cổ điển).
Ứng dụng thực tế
• Skinner cho rằng xã hội có thể được cải thiện bằng cách tăng cường hành vi tốt và trừng phạt hành vi xấu thay vì chỉ dựa vào đạo đức trừu tượng.
